Over studenten, arbeiders en een vuilniszak

---

​“Hé hallo!” Ik schrik wakker uit mijn overpeinzingen, lopend over de Lammermarkt met twee vuilniszakken in mijn hand. Als brave burger breng ik ze naar de nieuwe ondergrondse containers, maar toch voel ik me betrapt. Doe ik iets fout? Ben ik een overtreding aan het begaan, terwijl ik vuilniszakken til? Nou ja, ‘til’... Om de paar meter moet ik even wachten met slepen, vanwege al het afval dat mijn huisgenoten en ik er in hebben weten te krijgen, in combinatie met mijn weinig functionerende armspieren.

"Gooi maar achterin!"
In ieder geval, ik liep daar me dus enigszins te generen met die vuilniszakken, in de ochtend, als een groene gemeentewagen me staande houdt en roept: “Hé, hallo! Is dat vuil?” Ja, dat is vuil. En nee, ik breng het dit keer niet naar de verboden containers bij het park, wil ik me al gaan verdedigen. Is er nog iets anders dat ik fout zou kunnen doen op het moment? De man schreeuwt er echter in plat Leids achteraan: “… gooi maar achterin!” “Nou, eh, maar ik ben er bijna…”, stamel ik nog. “Nee joh, dan ben je er gelijk vanaf. Gooi maar achterin!” Met een al even subtiele poging, want: armspieren, smijt ik de zakken achterin en de mannen tuffen gelijk weg. Dit heb ik in mijn studententijd vaker meegemaakt: een echte Leienaar die me aan het twijfelen maakt of ik soms iets fout heb gedaan. Zijn ze zo boos? Welnee, weet ik nu, het is de Hollandse directheid gemengd met een flink portie Leidse tongval.

Arbeiders en studenten
De verhouding tussen burgers en studenten, of meer studentikoos gezegd “arbeiders” en studenten, was toen ik net in Leiden kwam dusdanig berucht dat ik me daar liever niet teveel in mengde. Van origine is deze band een beetje dubbelzijdig, men kan niet zonder elkaar, maar met elkaar lijkt ook niet altijd de beste oplossing. Zoals Erik Hazelhoff, de Soldaat van Oranje, het ongeveer in zijn biografie schrijft, beschouwen de studenten Leiden als ‘hun stad’: de wereld draait om Nederland, Nederland draait om Leiden en Leiden draait om de Leidse studenten.
En hoewel er, ook al toen ik net in Leiden kwam, die geruchten waren over gevechten tussen beide groepen met Leidens Ontzet, zijn zowel Leidse studenten en universiteit als alle andere burgers een vast onderdeel van de festiviteiten. De studenten delen haring en witte brood uit ’s ochtends vroeg bij de Waag, de rector rijdt samen met de burgemeester mee in de optocht.
​Zonder het Ontzet trouwens ook geen universiteit, maar zonder universiteit was Leiden dan ook wellicht niet meer dan een klein stadje gebleven, een soort… Gouda. Want het Leidens Ontzet in 1574 voor Willem van Oranje de doorslag dat de nieuwe Universiteit in de Nederlanden daadwerkelijk naar Leiden zou gaan in plaats van datzelfde Gouda. In 1575 was de Universiteit Leiden een feit.

De moraal van het verhaal
Het Voorval met de Afvalzak deed mij weer even stilstaan bij de vooroordelen tussen arbeider en student, de rijke historie van deze stad, maar bovenal was het weer een wijze les. Want voor je het weet, brengt iemand onverwacht je afval weg, checkt of je geen gaslucht in je huis hebt hangen (true story), of weet op een andere manier een studente in nood redden. Kortom, ze zijn zo gek nog niet, die Leienaren.